Flijimi i Ifigjenisë, José De Cañizares 

AULIDË, E SHTUNË, 17 MAJ, 1341 P.E.S

Kur e hirta dallëndyshe e agut u ndeh mbi Mikenë
dhe ajri frushulloi gjithë pezm në parandjenjë -
E luftës koçia mbretnore ...mbërriti mbas pallati;
Vetëm kreatyra si kuajt, e ndjenin atë parashije fati:
Hingëllinin, kas përpjetë, donin me qenë flutura,
por ajme! Përgjumësh në koçi tash qe shtrî e bukura:
"O princeshë e përgjumun, o ti turtulleshë e njomë,
mos m'ik, i tha Hypnosi, ndiqmë, vazhdo e vështromë"!
Po kuajt qenë krejt tërbue. Hingëllinin, turfullonin,
se nuk donin t'amblën barrë mitare drejt Gjirit ta çonin…
Dikur, nën kamzhik e grahmë, koçia e Atridëve lëvizi.
Vrushkulli i ajrit astarin e gjethnajës shpupurisi
dhe koçia çau me vrull shigjetë, tatëpjetë, tatëpjetë
drejt Syrit t'furtunshëm mënimadh të Poseidonit mbi det.

 

"Është veç shtatë vjeçe... çdo të bëni ju akej me vajzën" -
foli trishtëm taja, që e mbante ende fjetun në parzëm.
Nuk folën ushtarët besnikë. Po në të hyrë të kampit
ia shkepën të fjeturën dhe ia dorëzuen t'atit.
"Pa shih! M'i çele trëndafilat e syve të mi, moj bijë?
K'tu ku ke ardhë ke me pa me mija e mija mrekulli" -
tha atë Agamemnoni dhe prajshëm me prekla
me mall ia preku krelat e arta dhe faqet e freskëta.
"Çfarë janë, o tatë, ato kthetra të bardha ujore
që dalin kaq kobtare prej shkume e ngulen bef n'shatorre?
Çfarë duen ashtu, me marrë rrëmbim prej çadrës tonë?
Fol, pse nuk i përgjigjesh tët bije, o atë Agamemnon!"
"Ah, ato kthetra të ujshme që dalin bregut, moj bijë,
idhnim kanë me mue, ndaj të randë ma lypin një fli...
por ti, të pastë tata, dil shëti nëpër kamp të danajve
zbavitu, sajo lodra që u bijnë për hosh kalamajve".
"Po atje nalt, majë kodre, o atë, pse gjithë ai tym?
Dhe përse falltarët me të zeza venevijnë me nxitim?
Çfarë janë ato jone kange të marrtë e t'përzishme,
ç'bëhet atje nalt o tatë, ç'janë ato rite t'magjishme?"
"Shif lodrat tueja, të pastë tata, dëfrehu ma parë...
ke kohë me e pa dhe shartin që bajnë ata falltarë"

 

Kur hija e ditës u thye në gji, me tajën përdore
hyni Ifigjenia ende e përgjumun në shatore.
Prijsa e mentorë prenë fjalët. N'kambë Agamemnoni
u çue e të bijën në përqafim e rroku. Së voni,
kur dielli pluskonte flashkët mbi det as me qenë lodër,
u ngjitën kadalë, të nemitun drejt tempullit në kodër
me shpurën e prijsave t'ushtrisë, me princeshën e vogël.
Kemi i flisë përzihej ndërmjet zaneve mërmëritës
me misterin e lutjeve blatue vetë Artemidës.
Tri herë ia shfaq mitares rrezëllore buzëqeshja;
tri herë iu hap asaj hyjnesha me gjeste të fshehta,
me gishtin ndër buzë dhe me shkrepjen e syve lozonjarë,
mandej shkau vegimi në tempull brenda rradhës së parë.
Në altar, falltarët me kitone të bardhë si dëbora
i bëjnë shenjë t'avytet, ia stolisin me kunora
lulesh virgjine krelat e arta. N'ato duar katilash -
kaq i largët del i ati, nën dritë të zbehtë kandilash;
i tejmë përmbi pancir e armë - refleksi dritëbutë!
Po pse po m'i fshehka sytë? Pse i mbuloka me shputë?

 

Ç'pamje vallë dron, kur të gjithë luten,
Ky pinjoll atridësh që s'e njohu tutën?
Hapi sytë o atë, mbret mbi mbretën tjerë,
shih si po ta shtrijnë tët bijë si mëshqerrë,
Priceshën e njomë, yllin me kunorë
ato duar t'vrazhda burrash aq mizorë,
që mëshirë s'kanë dhe asfarë arsyesh
dhe me thika demash, që u varen ijesh,
rethue më kanë, si një zog në lak,
për një melakuqe t'pangime me gjak
që farën përhap nga deti në stere,
dhe veç fshesa vdekjesh na presin pas dere.

 

Agamemnon, zot që ndal fatkeqësitë mbi tokë helene,
ti, që s'munde me i sprapsë besatimet besëpreme,
që qëndrove i patrandshëm, pa e njomë asnjë qerpik
kur drandofilen, t'parileme, para sysh ta shkuen n'thikë -
tash po, mburru zoti tatë, me sakrificën... ngado vafsh:
veç ti ma kurrë, as në mbretninë e Erebit mos më pafsh!
Ja, po i mbyll sytë, e grime thikash... Por prapë sheh ende
buzagazin rrezëllor t'Artemidës që avytet nën kube,
Që zbret pupël e lehtë gjithë hir, por po aq edhe hajnisht
e kap pak nga kyçi i dorës, mu si t'ish fajanc' e brishtë,
e ngre lart Ifigjeninë me sy t'habitun, kaltëroshë
që po sheh si skuq mes gjakut një sorkadhe aty poshtë...
Pa t'avytet Agamemnonin, turravrap n'altar t'flijimit,
tund e shkund kafshën e gjorë dhe nën klithmat e gëzimit
sokëllin, vikat e thërret: "Ifigjeni, o bija ime,
Sille ftyrën pak në dritë, i pari gaz në jetën time...!"
Por njashtu si plas buçima qiellit t'vranët në shtator:
"S'ke me më pa as për së vdekuni ti, o ati im mizor;
Mallkue shtrati, po dhe petku; mallkue froni yt mbretnor;
Po mallkue qoftë njaj gjak bashkëshortor që më ngjizi...!
se të grymtën tokë t'atridve tash e pror po e braktisi!"

 

Jashtë tempullit të Artemidës kur dolën burrat akej
panë paqen e zbutun, të ndehun ngado, në det e në dej.
U ulën. Tan natën e lume rreth zjarresh, ulun ndër hasra
kaluen akejt një gost' me haje e lavire përjashta,
Me venën ma t'errët se ujët detit dhe mishin e flive
u ngritën dolli, cakrruen putirat për lavd të hyjnive
dhe kangën ftilluen aedët ndër shtroje baladash t'lashta
e zanet e tyne lpiheshin errsinës, si zjarri te kashta,
Mandej rrëfyen, u dehën, ndanë zjarresh ranë e fjetën,
shkëmbyen me i kalarue skllavet shoshokut në shtretën
gjerkur Kashtës së Kumtrit prushitjet zunë e iu zbehën -
të miqasuem, me haje e pije - prijsa e ushtarë.
Dhe dallëndyshja e agut ia behu rish si më parë...

 

Sall njenin Hypnosi përfund nuk shembi. Nuk piu, gostiti...
ba krruspull ngashrimash krrusmën e shtangët e priti;
kur gishtapurpurti ag prej krepash preku faqen e detit,
hovi broftas e gjallë dhe statuja e kripun e mbretit -
shpërfillës ndaj orakujve të fatit, i zymtë në ogur,
me zemër të eshtërt ai, s'ka me dijtë me ndalë ma kurrë,
nuk ka me e njohë ma shqim, vesin e vdektarit - mëshirën,
por dhe ngadhjnimi i tij ka me e pasë të kallun mënxyrrën.
Si ai që ka hjedhë pa kthim, vedin, gjithçkafen në lojë,
msyn t'parin përbetim: "Dridhuni teukër! Dridhu ti Trojë!"

 

Berlin, shkurt 2011, Tiranë, maj 2012

(Nga vëllimi poetik "Fragmentet e Gjësë", OM, Prishtinë, 2012)