Perkthime

JOSIF BRODSKIJ


ROMANCE KRISHTLINDJEJE

Evgjeni Rejnit, me dashuri.

Lundron në mall e pashpjegueshme
ndërmjet qerpiç - brengëmadhit
ani' e natës e pashueshme
nga kopshti i Aleksandrit,
në trëndafil të verdhë vret,
çnjerëzor natës një fanar,
mbi kry' të dashurish të vet,
mbi kalimtarë.

Lundron në mall i pashpjegueshëm
një kor i pirë bletësh, xurxull.
Në pikë të natës pikëllueshëm
i huaji shkrep foto turbull,
edhe largohet në Ordink
taksia plot me të sëmurë,
vdektarë e vila n'përqafim
qëndrojnë qafuar.

Lundron në mall i pashpjegueshëm
këngëtar' i trishtë qytetit humbur,
rri në stola gjys-ndriçueshëm
fshesar' i trishtë fytyrërrumbull.
Dhe nxiton rrugës pa u dukur
ashik' i vjetër dhe i nurshëm.
Karvani me dasmorë të bukur
lundron në mall i pashpjegueshëm.

Lundron në terr që lumit tej
notari fatit i dërrmuar,
përsjellin fjalë do hebrej
në shkallë të verdha, të trishtuar,
dhe prej dashnisë gjer te mërzia
prag Vitit t'Ri, së dielës pranë,
lundron e regjur dashuria,
lundron në brengë të saj pa anë.

Lundron në sy e ftohta natë,
dëborën për vagonësh shfryn,
erë e ngrirë, erë e thatë
duart me të kuqe ngjyen,
dhe pikon zjarrthesh mbrëmësorë,
dhe ëmbëlsi hallvaja çon,
një byrek nate kërshëndellor
mbi ne flatron.

Viti yt i Ri në zi dhe blu -
një valë mes detit qytetar
lundron në mall krejt kuturu,
si t'niste jeta për së parë,
sikur lavdi e dritë do ketë,
bukë boll e ditë e mbarë,
sikur djathtas tundet kjo jetë,
krejt majtas shkarë.

21 dhjetor 1961



ELEGJI E MADHE PER XHON DONIN

Xhon Doni mbylli sytë. Qark fjeti gjithçka.
Fjetën muret, shtresat, dyshemeja,
Fjetën pikturat, llozat, ganxhat e mëdha,
Kristali, qirinjtë, perdet, bufeja.
Gjithçka fle. Shishet, gotat, legenët,
Buka, thika dhe ora mbi komó,
Kandili, ndërresat, xhamat, enët,
Këmbët e shkallëve, dyert. Natë ngado,
Ngado natë: shtresash, qoshesh, në syrin
Mes fletësh, në ligjëratën e gatitur,
Në fjalë, në mashë, në dru, në qymyrin
E vatrës që si gjithçka fle fikur.
Në hijet pas pasqyrës, në çorapë,
Në kundra, shpinore, krevat, jelekë,
Në Krishtin e kryquar, legen, çarçafë,
në fshesë, këpucë. Çdo gjë ka fjetë.
Fjeti gjithçka. Dritares bora ndrin.
Si sofrabez zbardh çati e pjerrtë
E fqinjit. Dhe lagjja gjumit s'pipëtin
Nga suazë e frëngjisë për vdekje prerë.
Fjeten muret, harqet, gjithçka në botë.
Ballmarët, grilat, lehet, sokaqet.
Nuk feks asnjë dritë, s'kërcet asnjë rrotë...
Ojnat, zinxhirët, komotë, parmaqet.
Flenë dyert, unazat, ganxhat shqim.
Bravat, llozat, kyçat, shulet varg,
Asnjë pipëtimë, trokitje, zhurmim.
Gjumë. Bora kërcet. Agsholi është larg.
Flenë burgjet, kështjellat. Flenë kandarët
Në dyqane peshku, derrat e rrjepur,
Shtëpia, kopshtet, zinxhirët, zagarët.
Tavernës fle macja veshëngrehur.
Flenë minjtë, njerëzit. Londra rëndë flen.
Në port gjemia fle. Në kuvertë të saj
Uji me borën njësh flen edhe gërhen
Tek derdhet qiejsh-fjetur të paskaj.
Xhon Doni tashmë fle. Dhe deti me të.
Fjeti përmbi det dhe breg' i tebeshirtë,
Gjumit kredhur i gjithë ishulli flë.
Mbyllur ka çdo kopsht me lloz të trefishtë.
Flenë panjat, pishat, shkozat, arrniu.
Flenë shpatet, currilat, dhiarët,
Dhelpra, ujku. Ra të flerë ariu.
E ngrenë buzë zgavre pirg dëborën shqarthët.
Dhe zogjtë flenë. Me këngën unike.
Klithm' e korbit s'ndihet. Natë. Gazet
E hutit s'gjegjen. Fle hapësira britanike.
Yjet ndrijnë. Miu lyp falje për mëkatet.
Gjithçka fle. Në varre të veta ngjitaz
Vdektarët flenë. Urtë. Në krevate
Flenë të gjallët në det këmishash.
Tek e tek. Thellë. Flenë përqafe.
Gjithçka fle. Fle lumi, mali, pylli.
Bishat, zogjtë, bota tjetër dhe e jona.
Natësorja borë flokon nga qielli.
Por flenë dhe atje lart mbi kokat tona.
Flenë engjëjt. Botë e shkretë harruar
Në gjumë shenjtorësh - për turp t tyre t'shenjtë.
Ferri fle, fle parajsë e amshuar.
Askush kësaj nate jashta s'del.
Fle Zoti. Tash toka është e huaj.
Veshi nuk ndjen më, syri nuk kap rreze.
Dhe djalli fle. Mënia u qetua,-
Fjeti nën dëborë ndër fushat angleze.
Flenë kalorësit. Bash-engjëlli me bori,
Gjumi këput kokën pahitëse të kalit.
Kryeengjëjt, ngrykas, mizëri,
Flenë nën kubenë e kishës së Shën Palit.
Xhon Doni fle. Vargjet e tij flenë.
Gjithë imazhet, gjithë rimat. Të mprehta,-
Të dobëta s'gjen dot. Mëkat, ves e brengë
Në silabe shtrirë njësoj të heshtura.
Çdo varg me tjetrin është si vlla binjak
Ani pse sho-shokut: lëviz pak, i thotë.
Nga portat e parajsës janë aq larg,
Të pastër, mjeranë, si një e vetme botë.
Gjitha strofat flenë. Të rreptët kode, jambet,
Koret majtas-djathtas si karakollë të qetë.
I ujërave të Letës vegim' i thellë endet,
Pas tyre fle thellë – lavdia vetë.
Mjerimet flenë. Ves-e-breng-e-thellë.
Ngrykas flenë e mira dhe e keqja.
Orakujt flenë. Flokim-i-bardhemë
Kërkon hapësisë do pak lara t'zeza.
Gjithçka fle. Të librave pirgjet
Flenë. Faktet në ligjërata.
Lumenj fjalësh n'akull harrimi dergjen-
Zinxhirë-kumbim – dobët ndër hallka.
Fle gjithçka: shenjtët, djalli, Zoti,
Shërbyesit e tyre të ligj, miq, fëmijë.
Rrugëve të errëta bora derdhet koti,
Dhe tinguj më nuk ka në lëmsh të dheut t’zi.

Por shshsh! N'errësi të ftohtë, ti ndjen
dikë që qan atje, pëshpërin me tmerr.
Dikë braktisur dimrit aty gjen
Dhe qan ky dikush dergjur në terr.
Aq i hollë ai zë. Mu si një gjilpërë,
veç fill nuk ka... Vetmitar, i qartë
pluskon në borë. Ftohtë e terr është bërë...
Tek natën qep me agun... ah, sa lart!
Kush pra qan atje? Ti vallë, engjëlli im?
Si pret vera nën borë kthimin përsëri
O dashnia ime... shpisë, territ në kthim,
S'je ti që po klith?... Nuk gjegjet njeri.
S'je ti, o kryeengjëll? Kor' i trishtë
Këta lotë kumbues m'i shtiu në mendje.
S'vendose ti, që të fjeturën kishë
ta lësh befas? S'je ti, pra? S'je ti? - Heshtje.
"S'je vallë ti, Pal? Vërtet, zëri yt
I trenuar tmerr është ndër fjali.
Territ, thinjur, s'e vare vallë kryet
Dhe qan atje?" - Flatron heshtja karshi.
Territ vallë, s'është ajo dorë vështrimi
Që gjithkund dallohet që larg?
"S'je vallë ti, o Zot? I egër mendimi.
Porse fort po qan njaj zë i lartë".
Heshtje. Qetësi. Nuk qe ti, Gabriel,
tek sekush lehu fort kur borisë i fryve?
Vetëm unë hapa sytë nën qiell:
thinjeshin kalorësit mbi kuajt e tyre.
Gjithçka rëndë fle. "Qafuar në terr
Ti vrap yshte turmën nga qiejt tëhu,
Mes dimrit, s'qe ti, o Gabriel
që me bori mes territ fill dënes këtu?"
"Jo, Xhon Don, jam unë, shpirti yt, ndër re
të qiellta, vetëm me pikëllimet.
Për çka me mundin tënd ti dhe -
Të rënda-zinxhirë, ndjenjat, mendimet.
Me këtë barrë, flatrimin mund ta kryeje
mes pasionesh, mëkatesh, lartësish.
Ti si zog popullin tënd e këqyre
Kudo, cullak, tek ngjiteshe shkëmbinjsh.
Gjitha detet pe, viset e largëta,
Dhe ferrin e pe, më pas në vetvete.
Ti e pe si përshkëndit parajsa
Më e trishta gjë ndër pasione t'vdekshme.
Ti e pe: Jeta është si ujdhesa jote.
Dhe mes oqeanit këtë gjë takove:
Vetëm terr e klithma kudo kësaj bote.
Ti ktheve - dhe tek Zoti fluturove.
Të ngjitesh lart - kjo barrë ty s'të lë
Prej nga kjo botë ca qindra kulla vjen
Me fjongo lumenjsh, ku prej pamjes në të
Ai gjyq i tmerrshëm, - i tillë s'rrëfen.
Klima nuk lëviz m'atë anë fare.
Andej si gjumë i keq gjithçka moliset.
Atje zoti është një dritë në dritare
Të një shpie n'mjegull terratisur.
Rastisin fusha. Ata plug s'i lëron.
Me vite s'i lëron. Me shekuj fare.
Veç pylli përreth mureve qëndron,
veç shiu barërash hedh vallen e madhe.
I pari druvar, i të cilit kalë-
turret vërdallë gjithë tmerr në korijë,
Ngjitet në një pishë, befas dallon zjarr
Larg tek digjet tej luginës tij.
Vis i marrtë këtu. Larg gjithçka, gjithçka.
Vështrim-qetë shket ndër t'largëtat çati.
Kaq ndritshëm këtu. Lehje qeni s'ka.
Dhe tinguj kambane s'ndjehen në ajri.
Dhe kupton që gjithçka është larg. Në pyje
me një gjest e kthen ai kalin vrik.
Sakaq, freri, saja, nata që po bie
dhe kali thatan kthehen - gjumë biblik.
Oh, jo, unë qaj, qaj, nuk ka rrugë.
Në këta gurë i thënë jam të kthej.
Andej nuk vij dot veçse me trup
Vdektar m'është thënë të vij andej.
Po, po. Duke të harruar ty drita ime.
Në të freskëtën tokë që vuan përjetë.
Të lundroj pas dëshirave t'pangime
Vetmitar me trup ndarjen time t'qep.
Nuk jam unë që qaj – ti ngashëren Xhon Don.
Si enët në raft-ti fillthi je shtrirë.
Ndërsa n'shpi të vjetër bora fërfëllon
Flatron që andej territ përpirë.

Si zogjtë ai po fle në fole të vet.
I etur për një tjetër jetë më të mirë.
Të pastrën rrugë ia besoi përjetë
Yllit që ndër rreze tash është ndryrë.
Shpirti i tij si zogjtë është i ndritshëm.
Laikja udhë mbase qe mëkatare,
Një kafaz korbi i natyrshëm
Ndër të hirtat bosh kafaze t'gargujve.
Ditën zgjohet si zogjtë zhurmëshumë.
Tash shtrirë po rri shtresash të ngrira
Përsa me borë është qepur dhe me gjumë
Mes shpirt-e trupi t'fjetur hapësira.
Porse pret në fund dhe pse gjithçka fjeti,
Vargu që skërmit t'padhëmbën gojë surrati.
Dashnia laike - veç një peng poeti.
Dashnia shpirtnore - veç një kurm abati.
Në çfarëdo mulliri uji po të bjerë
Një miell do bluajë, çoje ku ta çosh.
Nëse jetën tënde e ndan me të tjerë
Vdekjen me kë vallë do mund ta pjesëtosh?
Kush të dojë e gris vrimën në pëlhurë.
Copë-copë. Ikën. Dhe sërish e gris
Sa herë kthen. Veç qielli kur e kur
Merr në terr gjilpërën e terzisë.
Fli Xhon Don, fli. Veten mos e mundo.
Kaftani vrima-vrima varet, vajmedet!
Atë vështro, yllin ndër re dallo
që botën tënde ruajti tash sa vjet.




* * *

Kthehesh në atdhe. Tevona çfarë?
Këqyr përreth, e kujt i duhesh ende?
Me kë si mik ta ndrrosh fjalën e parë?
N’u kthefsh, bli të pish në mbrëmje

ndofarë vere t’moçme ëmbëloshe,
këqyr n’dritare, jepi hakun lotit;
faj ka gjithëherë sall koka jote boshe.
Dhe bukuri. T’u rrittë ndera. Lavdi Zotit.

O ç’mrekulli që s’ke kë fajëson,
o ç’mrekulli që me askënd s’je lidhur,
o ç’mrekulli që gjer në vdekje borxh
s’ta ka kush të të dojë zemërdridhur.

O ç’mrekulli që territ pa një yll
prore asnjë dorë mos të të përcjellë,
o ç’mrekulli, në botë i vetëm fill
të çash tërthor stacionit zhurmëçjerrë.

O ç’mrekulli n’atdhe vrapi të vdesë,
gafil ndën fjalë shtijarësh të jesh preja
dhe bef të ndjesh si shpirti gjithë përtesë
kujdeset për ndryshime të reja.

1961



SONET

Së pari do të mbijnë kërpudhat. Mandej
do çatisin shirat. Dhëntë Zoti që dikush
nën këto shira të bëhet qull.

Më se njëherë, sido që ta sjellësh,
nën tym të athët gjysmëbodrumi
të kafenesë, ku çunat kuqalashë
një zot e di prej bukuroshesh ç’presin,
ndërsa kori i burrave, regjistruar në shirit,
vikat halabakçe emrin e asaj
që kurrë më s’do të kthehet nën këto kupola, -
por prapë, me sa duket,
do të rri në qoshkun tim dhe pa farë malli
të bëj sehir qysh do të sosë kjo punë.

Jaltë, 1970



* * *

Gjithçka i rri ftohtë banorit të ri.
Vështrimi ngutaz shket mbi gjitha sendet,
po kaq i përçojnë hijet sëkëlldi
Sa shí nga kjo vetveten bëjnë të çmenden.
Shtëpia më kurrqysh s’don të shkretojë
dhe prej kësaj mungese në trimëri
brava, pa ia dalë dot ta pranojë
bën t’i kundërvihet n’errësi.
Ngjashmëri nuk gjen mes këtij dhe atij
që solli këtu tryezën, raftet dhe mendoi
se s’do t’i linte muret kurrësesi,
por u desh t' ikë; vdiq e shkoi.
Dhe gjë prej gjëje s’gjen ata t’i lidhë
me mise fytyre, karakter, dalldi...
Por ndërmjet vedi prore kanë një fill
rëndom gjithkund i quajtur: shtëpi.




* * *

I rroka këto supe dhe sodita
atë çka prapa shpine shtrihej,
dhe pashë, qysh e shtyrë, karrigia
me murin e ndriçuar shkrihej.
Kish në llambë inkandeshencë të fortë,
krejt pa volí për çdo stoli të brerë,
prandaj divani fekste tej në qosh
lëkurën kaf, mu si të verdhë.
E shkretë - trapeza, parketi fekste,
Soba nxinte, nën tisin pluhuror,
kish ngrirë peizazhi, bufeja ish e vetme
që atëherë më ngjante me frymor.
Por flutura që dhomës sillej kuturu
vështrimin e shtanguar ma lëvizi.
Dhe nëse fantazma gjalloi dikur këtu,
e braktisi këtë shtëpi. E braktisi.

1962



* * *

Vatra u ndez. Brambllon flaka në terr.
Urët e prushtë pak fare përshkëndijnë.
Por vramendjet për dimrin gjitha menjëherë
sesi çuditshëm mizëri mësyjnë.
Vaj! çfarë pikëllimi duhet të bësh zap,
që në vend të parkut, pas tri lagjesh qyteti,
peizazhin e vagullt ta ndërmendësh prapë
ta dish se nuk është më; se treti.
Dhe ta dish se fund ka marrë gjithçka
Ç’prej memzí dy shekujsh atyparit,
- E mendja të bredhë natën pyllit poshtë e la’
E rishmi mos ta gjegjësh jehun e druvarit.
Shtangojnë shkurret në natë, trungjet-alabastër.
Zdërhallen territ tej kodrat si qivurë.
Hëna rrezón, si gjithë zjarri në vatër,
dhe i djeg trungjet. Veç i djeg pa zhurmë.

Nëntor, 1962

* * *

Mbasi prej gjindjes u gardhnova,
prej vetes të gardhnohem rrah t’ia dal,
jo gardh prej shtagave të gdhendura,
porse pasqyra vlen për këtë hall.
Kundroj këtu tipare sall të vrara,
kreshta, suka që nëngusha mban,
trilazhi për çiftet e ndara
është pamja më e mirë e murit që na ndan.
Vërshojnë aty dritores muzgjet turr,
gargujt e mëdhenj arës së lavruar –
liqeni vetë – mu si një plasë në mur,
me dhëmbë bredhash rri kurorëzuar.

Këqyr atë
çka birave t’liqejve
a prej çdo pellgu ende të patharë –
këndej shket zvarras bota e përtejme
ose kjo jona jashta hiqet zvarrë.

1966


* * *

Në urën e Praçeçnit ku ne të dy
ngjanim me shigjetat e një fushë-ore,
në dymbëdhjetë qafuar para se,
jo një ditënatë, porse përjetë të ndaheshim,
- në urën e Praçeçnit, sot këtu,
gjithë komplekse Narcizi, peshkatari
shqyen sytë, teksa bovën harron
mbi t’vetin pasqyrim dridhërues.

Lumi atë e mplak, herë e rinon.
Herë venë e vijnë tipare djaloshare,
herë ballit rendin rrudhat valë-valë.
Ai zú vendin tonë. Dhe ka të drejtë!
Qysh atëherë gjithë e vetmuar ç’është,
simbolizon një tjetër lloj kohe,
dhe urdhër-ligj është kjo mbi hapësirë.
Le të
këqyret qetaz ujërave tona,
madje edhé vetveten le ta njohë. Atij
tash lumi i takon pas hakut,
mu si shtëpia, ku pasqyrën shpunë,
por nuk banuan.

1968


* * *

Zjarri, dëgjon ti, nisë ka me u shkimë
dhe hijet qosheve po përpëliten.
Tash as me gisht dot s’ua dëften praninë,
Me u brritë idhtë atyne të nemiten.
Ajo ushtri hiç fjalët nuk i gjegj,
në rresht për sulm e darë rrethimi
mësyn pa bzâ prej qoshesh e të ngjeth
dhe bef në qendër mbetë jam pikë shenjimi.
Gjithë lart përposh shpërthime errësie
Sall as pikëçuditje me t’u dukë –
Gjithë e m’ i ntrashur zbret prej lartësie
e letrën rrafsh për mjekër ma ngjesh shuk.
Akrepat ora treti në errësi.
Ata jo vetëm s’ndihen, por as shihen.
Këtu mbetë ka sall-tek një blanë në sy,
ngrirë palëvizshëm. Palëvizshëm.
Zjarri u shkim. Dëgjon ti: aj u shkim.
Përnën tavan këqyr – shtjellet tymi-pis.
Porse kjo blanë nuk don t’i braktisë sytë.
Terrin s’don, ma sak, me e braktisë.





Uranisë

Çdo gjë e ka një cak: ndër to dhe pikëllimi.
Çelësat mund të tringëllish. Të trazosh ujë me dorë.
Mu si gjethja në parmak, në dritare ngec vështrimi.
Vetmia s’është veçse njeriu në katror.
Kështu nuhat kareli, shinat tek rrudhos.
Hapet zbrazëtia si një verë e zezë.
Ç'është në përgjithësi Hapësira, në mos
në çdo pikë të trupit mungesë?
Ja pse Urania nga Klio është m'e vjetër.
Ditën, dhe nën dritë kandili të verbër
sheh: ajo nuk mban asgjë fshehur, -
nësa këqyr mbi rruzull, sheh në zverk.
Ja, atje ku skuqin boronicat pyllit,
lumejtë, ku bli mund të zësh me dorë,
apo qytetin, në telefonat e të cilit
ti tash nuk figuron. Më tej, n'atë vis jugor,
d.m.th. në juglindje, malet kaftësohen,
kuaj të egër bredhin shavaresh të thella;
fytyrat zverdhen. Tej notojnë kryqëzorët
dhe pamja kaltërohet, si të linjta me dantella.

24 maj 1982




STACIONI NË SHKRETËTIRË

Tash kaq pak grekë ka në Leningrad,
saqë e prishëm kishën greke,
për ta ndërtuar në një vend të lirë
sallën e koncerteve. Diç të pasigurt
fsheh kjo arkitekturë. Sidoqoftë,
salla e koncerteve me njëmijë e kusur vende
nuk është aq e pasigurt: ky është tempull,
dhe tempull arti. Kush pra, është fajtor,
që mjeshtria vokale jep taksë
më të madhe se flamujt e fesë?
Po mëkat që tash prej së largu
do shohim jo një kupolë normale,
po një lëmsh tiparesh të rrafshëta.
Sa për proporcionet e patrajta,
njeriu nuk se varet prej tyre më shumë,
por shpesh prej proporcioneve t’përçudshme.

Shumë mirë e mbaj mend, qysh e patën prishur.
Ishte pranverë dhe tamam atëherë
po hyja në një familje tartare,
që nuk banonte fort larg. Pashë
në dritare dhe kishën greke ndesha.
Gjithçka nisi nga biseda me tartarët;
më pas në bisedë u përzien tingujt,
që rishtaz ngatërroheshin me ligjërimin,
po duke e përmbytur tashmë krejt.
Në kopshtin e kishës sosi ekskavatori
me gira gize vjerrë në shigjetë.
Dhe muret nisën të shembeshin qetë.
Komike të mos jepesh, nëse ti
je muri, kurse para teje shkatërruesi.

Përveç kësaj, ekskavatori mund
ta quante objektin e tij jofrymor
dhe, gjer në një farë mase, të ngjashëm
me veten. Dhe në botën jofrymore
s'ka hije sho-shokut t'i kthesh kusur.
Pastaj i larguan së andejmi tatrat,
buldozerët... dhe sesi njëherë vonë
po rrija në rrënojat e kupolës.
Në zgafellat e saj u hap nata.
Dhe përmes vrimave të altarit -
tramvajet pashë që rendnin,
nën dritë të zbërdhylët fanarësh.
Dhe atë që kisha ta privon ta shohësh,
tash përmes prizmit të kishës e pashë.

Ndonjëherë, kur ne më të mos jemi,
më saktë, pas nesh, edhe në vendin tonë
do lindë diç e këtillë,
që do shtangë gjithkënd që na ka njohur.
Por ata që do na njohin nuk do jenë të shumtë.
Kështu pra, pas zakonit të vjetër, qentë
e ngrenë këmbën në vendin e mëparshëm.
Gardhi duron që nga kohët e vjetra.
Po ata duhet ta ëndërrojnë gardhin.
Ëndrrat e tyre shuajnë realitetin.
Po mund që toka ta ruajë atë erë;
asfalti s'e mposht dot erën e qenit.
Dhe ç'u duhet atyre kjo shpi karakatinë!
Për ta këtu ka kopsht, e përsëris – kopsht.
Dhe çka është ashiqare për njerëzit,
është krejt shpërfillëse për qentë.
Dhe kjo pra quhet “besnikëri qeni”.
Po nëse marr të drejtën të flas
seriozisht për stafetën e brezave,
atëherë veç kësaj stafete i besoj.
Më troç, asaj që di t'i ndjejë aromat.

Kaq pak grekë ka tash Leningradi,
po dhe jashtë Greqie prapë janë pak.
Tek e fundit, janë më pak se ç'duhen
për mbrojtjen e ngrehinës së besimit.
Dhe të besosh në çka ngremë ne,
askush prej tyre s'ka nevojë. Një, duhej
të ishte puna e kryqit kombëtar,
ndërsa të durosh kryqin – kjo është tjetër punë.
Ata një detyrë të vetme kishin.
Këtë ata nuk e përmbushën dot.
Fusha djerrë u mbulua me shkurre.
“Ti, bujk, ruaje parmendën tënde,
kurse ne vendosim, kur të qesë kalli”.

Sonte natën këqyr në dritare,
vras mendjen, ku kemi mbërritur kështu?
Prej çkaje më larg jemi larguar?
Nga ortodoksia a nga helenizmi?
Afër kujt jemi? Ç'na pret përpara vallë?
Nuk na pret tash vallë tjetër erë?
Po qe kështu, cili është pengu ynë i përbashkët?
Dhe ç'duhet t'i shpjemë atij për flijim?

1966



DIDONA DHE ENEU

Njeriu zâmadh n’dritore pau,
po për Didonën bota sosej kindeve
të tunikës tij të gjanë teukrre,
me një mori rrudhash që i ngjanin
një deti t’shtanguar.
Po ai
në dritore pau, e tash vështrimi i tij
aq larg qe prej këso visesh, sa buzët
i ngrinë, mu si një molusk, dhe horizonti në kupë
i pezullt qe.
Paj, dashnia e saj
sall veç peshk qe – e zonja, me gjasë,
detit turr me iu l’shue n’tagër t’anisë
e, me trupin zhdërvjelltan, tue ça valat
m'i dalë ballas... por ai,
me mendje ai tash, kishte prekë n’steré.
E deti shndërrue qe n’det lotësh.
Por, siç dihet tashma, tamam në at’ orë
t’ligë nis me fry
erë e mbarë. E ai burri zâmadh
e la Kartagjenën.
Ajo mbeti
para një zjarrmi që luftarët e saj
kishin ndezë rranxë mureve t’qytetit,
dhe pau si n’terratisje, atë çka
dridhej përmjet flakësh e tymit, -
Kartagjenën që shembej pa bzâ

Shumë ma para se ta parathote Katoni.

1969




Kartolinë prej qytetit K

Tomas Vjencllovës

Gërmadhat janë ngadhënjim’ i oksigjenit
dhe kohës. Arkimedi më i ri
ligjit të lashtë shtuar mund t’i kishte
se trupi i vendosur në hapësirë
me hapësirë kufizohet.
Uji
thërrmon themeleve të mugëta rrënojat
e pallatit të Kurfurstit ; e tash, ka gjasë,
profecinë e lumenjve e ndjen më fort
sesa në ato ditë përplot besim
kur e llokoçiste Kurfursti.
Dikush
rrënojash bredh midis, duke trazuar
gjethnajën e parvjetshme. Herëdokur, era,
si djali plangprishës, kthen vatrës atërore
dhe i merr të gjitha letrat përnjëherë.

1967










Pas gjashtë vjetësh

Aq gjatë jetuam bashkë, sa përsëri
qëlloi ditë e martë dy janari,
sa vetulla e ngritur me habi
si fshirësja makinës jashta xhami
prej ftyre zboi të turbulltin trishtim
duke lënë të qashtër largësinë.

Aq gjatë jetuam bashkë, sa bora vetë
në binte, dukej m’e vjetër se përrallat,
sa mos t’i kapsalliteshin sytë e qetë,
ia mbuloja me pëllëmbë, dhe qepallat
pa besuar se po i shpëtojnë,
si fluturat në grusht drithërojnë.

Aq e huaj na dukej çdo surprizë,
sa përqafjet tona trup me trup
turpëronin çdo psikanalizë;
dhe buzët që më fshiknin pak në sup
me të miat që i frynin qiririt,
pa gjetur tjetër punë, thitheshin.

Aq gjatë jetuam bashkë, sa familja
e trëndafilëve muralë në letrën-gri
këmbehej me një korije mështeknash,
dhe paratë na mblidheshin për të dy,
dhe tridhjetë ditë, mbi det, kuqërrimi,
i kanosej zjarr Turqisë perëndimi.

Aq gjatë jetuam bashkë pa libra,
pa mobilje, pa divanin këmbëshkarë
rrangallë, që para se të lindte –
qe trekëndësh perpendikular,
pingul prej miqve tanë montuar
mbi dy pika shkrirë, përbashkuar.

Aq gjatë jetuam bashkë ne gjallë,
sa i bëmë prej hijesh tona vetmitare
derë vetes – punon vallë, fle vallë,
por dámas flegrat s’hapeshin asfare
dhe i përshkuam, duket, tejmatanë-
dhe ardhmërisë prej shtegut qorr i ramë.



* * *

Zhurma e rrebeshit qosheve rinis
salutin e mimozave që për pluhur treten.
Dhe mbrëmja ndan ditënatat përmidis,
mu si gërshërët në dy zero tetën –
Dhe zë në bel ngushtohet fushë-sahati,
Me një kitarë kjo pamje më gjason.
Ngujuar në kitarë vështrimi kapi
Një dorë flokë që ngjajnë me një grifon .

Pëllëmba e saj shallin po sheshon.
T’ia këqyrësh flokët apo supet –
I vrerët hidhërimi shungullon;
Vështrimi tjetër gjëje nuk i tutet.
Këtu jemi përvetëm. Dhe pos syve tanë
Mbërthyer njëri-tjetrit n’gjysmëterr,
Të lidhur tash asgjë ne nuk na mban
Kërthazi në burg hekura-prerë.

1963